بي‌گمان بخش بزرگي از ميراث علمي و فرهنگي امروز ما، ميوه شيرين برگردان متون عربي به فارسي در گذشته‌هاي دور و نزديك است. از اين‌رو، اين انتظار بيجا نيست كه از ديرباز آثار پرشماري براي آموزش روش ترجمه از عربي به فارسي تأليف شده باشد؛ اما با كندوكاو در تاريخ نگارش فارسي مي‌توان ردّ پاي اين آثار را در دوران معاصر ـ آن هم در همين سي چهل سال اخير ـ پيدا كرد.

مؤلف با هدف سامان دادن به برداشتي درست از ترجمه در ذهن نوآموزان، در سه درس اول به بيان كلّياتي درباره ترجمه و برخي مسائل نظري آن پرداخت؛ آنگاه در درس‌هاي چهارم تا ششم درباره چگونگي معادل‌يابي تك‌واژه‌ها و انواع تركيب‌ها سخن گفت؛ در ادامه، طيّ درس‌هاي هفتم تا دهم ابتدا از ترجمه جمله‌هاي اسميه و فعليه در زبان عربي و سپس از روش برگردان انواع جمله از نظر زمان گفت‌وگو كرد؛ سپس در درس‌هاي يازدهم و دوازدهم روش ترجمه برخي از مفاهيم فعـلي عـربـي را ـ كه در قياس با زبان فارسي بيش‌وكم با ساير افعال متفاوت‌اند ـ نشان داد و در پايان، در درس‌هاي سيزدهم تا پانزدهم موضوع بحث را به معرفي ساختارهاي خاصّ عربي و نحوه برگردان فارسي آنها اختصاص داد؛ ساختارهايي كه در عربي معاصر، فراوان به كار مي‌روند و شناخت آنها در درك مفاهيم متون جديد نقش بزرگي بر عهده دارد.

افزون بر اين، از آنجا كه انگيزه اصلي تأليف اين كتاب وارد كردن دانشجويان به عرصة عملي ترجمه متون عربي است، از درس چهارم به بعد، در پايان هر درس، قطعه‌اي از متون كهن يا معاصر، همراه با توضيح نكته‌هاي ترجمه‌اي آمده است؛ چنان‌كه در متن دروس نيز بارها به نمونه‌هاي متعدد در لابه‌لاي متون ادبي استناد شده و از اين رهگذر، كوشش شده است فضاي كلاس ترجمه در عمل بازسازي شود؛ چنان كه در بخش پيوست‌ها متوني براي برگردان از عربي به فارسي و فارسي به عربي ذكر شده‌اند كه ترجمه آنها نوآموزان ترجمه را گامي بلند به جلو مي‌برد و آنان را از نزديك با شيوه برگردان متون جديد آشنا مي‌كند.

تعامل دو زبان فارسي و عربي به ‌عنوان زبانهاي كهن و اصيلي كه در حوزه اسلامي قرار دارند و از ادبيات غني و سرشار و پيشينه پر افتخار و كم نظيري برخوردارند، همواره ضروري و اجتناب‌ناپذير بوده است. ترجمه را مي‌توان برجسته‌ترين راه براي رسيدن به اين تعامل دانست.
برخلاف تصور برخي كه ترجمه را مراجعه به فرهنگ لغت و نوشتن معناي واژه و مرتب كردن معاني كلمات مي‌دانند، ترجمه، فرايند پيچيده‌اي است و توفيق مترجم در ارائه ترجمه‌اي صحيح و شيوا به ميزان تسلط وي به ظرايف دو زبان به‌ويژه زبان مقصد بستگي دارد.
به گفته زبان‌شناس مشهور "فردينان دو سوسور"، بهترين معناي يك واژه آن است كه از جمله استنباط شود و بهترين معناي يك عبارت، معنايي است كه با كل معناي متن، ارتباط داشته باشد (پارسي‌نژاد، 1387، ص 236).
به عبارت ديگر براي ارائه ترجمه‌اي خوب و مقبول بايد از دو مهارت عمده‌ درك معنا از متن مبدأ و بيان اين معنا در زبان مقصد براساس معيارهاي زباني و فرهنگي اين زبان، برخوردار بود. در مقايسه بين توانايي درك معنا از زبان مبدأ و قدرت بيان در زبان مقصد، بايد براي بيان، اهميت بيشتري قائل شويم، زيرا ترجمه حادثه‌اي است كه در زبان مقصد اتفاق مي‌افتد. مطالعه آثار نويسندگان معاصر فارسي و خواندن مطالب مختلف مطبوعاتي و آشنايي با آثار ادبي نويسندگان كهن، به قدرت بيان مترجمي كه از عربي به فارسي ترجمه مي‌كند مي‌افزايد.
اين كتاب شامل يك مقدمه و شانزده درس آموزشي و دو درس مطالعاتي و يك پيوست است.
روش پيشنهادي براي تدريس اين كتاب چنين است كه استاد، پس از توضيح و تشريح مقدمه، ابتدا متن درس را براي دانشجويان مي‌خواند و پس از بيان ظرافتهاي زباني عربي و فارسي و تشريح مطالب مطرح شده در كارگاه ترجمه، بخش كوتاهي از متن را در كلاس ترجمه مي‌كند و از دانشجويان مي‌خواهد بخش باقي‌مانده را در خانه ترجمه كنند و به همراه پاسخ خودآزمايي به كلاس بياورند. سپس استاد براساس ترجمه خود ـ كه آن را براي دانشجويان، بازخواني مي‌كند ـ ترجمه آنان را تصحيح مي‌كند و دلايل رد يا قبول ترجمه‌هاي پيشنهادي آنان را توضيح مي‌دهد. لازم است ذكر شود كه درسهاي هفدهم و هجدهم مطالعاتي است؛ به اين معنا كه دانشجو بايد خود به خواندن آنها مبادرت كند و تفاوتها را دريابد و سعي كند همانند درس "گام به گام با مترجم"، متني را به همان صورت ترجمه كند، يعني افكار خويش را هنگام ترجمه روي كاغذ بياورد.
مؤلف براي آنكه مترجمان نوآموز را با شيوه‌هاي مختلف جمله‌نويسي و ترجمه صحيح و روان آشنا كند، در اين كتاب بيشتر از تمرين‌هاي چند گزينه‌اي يا تمرينهاي با جاهاي خالي، استفاده كرده است. اين روش باعث مي‌شود مترجم نوآموز با چهارچوب جمله‌سازي و جلوه‌هاي بياني زبان فارسي آشنا شود و الگوبرداري كند.
ترجمه‌هايي كه در صفحات مختلف، ارائه شده است لزوماً بهترين يا تنها ترجمه ممكن نيست؛ زيرا ذوق و سليقه هر فرد، عامل مهمي در ترجمه او و نيز قضاوت وي نسبت به ترجمه ديگران است.